شمع خودرو چیست ؟

شمع خودرو و موقعیت آن در خودرو از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. موتور خودرو که متشکل از اجزای مختلفی است وظیفه تامین نیروی جلوبرنده یا پیشران خودرو را بر عهده دارد. موتور به این صورت عمل می کند که، مخلوطی از بنزین و هوا در محفظه سیلندر، توسط جرقه ای که از قطعه ای حدودا” 8 سانتیمتری به نام شمع (در داخل آن) ایجاد شده مشتعل می شود ونیروی ایجاد شده حاصل از تبدیل انرژی جنبشی به حرکتی باعث به حرکت در آمدن پیستون ها و در نتیجه حرکت خودرو می گردد.

اجزا و قسمت‌های تشکیل دهنده

اجزاء متنوع شمع خودرو شامل ترمینال،هسته مرکزی، الکترود های مثبت و منفی، عایق سرامیکی، پایه، واشرها، شکاف(گپ) و … می باشد

هسته داخلی همه شمع ها از مس ساخته شده اما با توجه به جنس الکترود مرکزی و پلیت انواع گوناگونی دارند.

الکترودها نیز قسمتی هستند که در شکاف بین آنها جرقه ایجاد می شود که به آنها سوزن نیز می گوید. شمع های چند الکترودی نیز وجود دارند که کارایی آنها نیز بهتر است. مهره بخشی از شمع است که اندازه آن متناسب با نوع موتور خودرو متفاوت می باشد.

شمع خودرو چگونه کار می‌کند ؟

برق تولیدی توسط دینام از طریق وایر به شمع رسیده و باعث ایجاد جرقه روی الکترودهای آن می شود. در همین زمان به دلیل اختلاف پتانسیل بالای بین دو الکترود، هوا یونیزه شده و جریان از طریق هوای یونیزه مسیر خود را باز می کند. در این پروسه مقدار بسیار کوچکی از الکترود هم ذوب می شود. این فرایند صدها بار در دقیقه اتفاق افتاده و با گذشت زمان باعث ایجاد فاصله زیاد بین دو الکترود می گردد.

انواع شمع ماشین

معمولا نام شمع ها  از نام جنس الکترود آنها  گرفته می شود. در ذیل سعی شده است تا دسته بندی کاملی از انواع شمع ها ارائه گردد:

– شمع گرم – شمع پایه بلند

این نوع شمع ها برای کار در موتورهای با دمای پایین طراحی شده و با پایه های بلندتری که دارند دیرتر گرمای خود را از دست می دهند و می توانند رسوبات روغن و کربن باقی مانده از احتراق روی شمع را بسوزانند که این سوخت و ساز باعث دوام بیشتر شمع می شود زیرا در صورت نسوختن روغن و رسوبات شمع ها طول عمر کوتاهی خواهند داشت.

– شمع سرد – شمع پایه کوتاه

این نوع شمع ها جهت استفاده  در موتورهایی با دمای بالا طراحی شده و به علت داشتن پایه های کوتاه تر گرمای حاصل از احتراق را سریع تر از دست می دهند. این ویژگی باغث ایجاد جرقه هایی با کیفیت بیشتر شده و در نتیجه از دست دادن حرارت موجب دوام بیشتر موتور و همچنین اجزای دیگر نزدیک به شمع می شود و بنابراین خودرو دچار اختلالات کمتری خواهد گشت. از آنجایی که این شمع ها جلوی اختلالات و لرزش موتور را می گیرند معمولا در موتورهایی که لرزش بالا دارند نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

– شمع پلاتینیومی

این نوع شمع ها به دلیل کمیاب بودن عنصر پلاتینیویم گران هستند. از ویژگی های شمع پلاتینیومی می توان مقاومت بالا در مقابل گرمای بیش از 2هزار درجه سانتی گراد، خاصیت ضد خوردگی در الکترود، طول عمر بالا و شمع سوزنی که منجر به افزایش قدرت و دقت در جرقه زنی می گردد اشاره کرد. استفاده از این نوع شمع موجب افزایش طول عمر قطعات موتور، بهبود کیفیت کارکرد موتور، افزایش شتاب و کاهش مصرف سوخت می گردد.

– شمع ایریدیومی

اگرچه ایریدیوم خالص رسانایی کمی دارد اما به صورت ترکیب با برخی آلیاژها، کارایی بالایی پیدا می کند. به علت داشتن نقطه ذوب بالا از پلاتینیوم سخت تر بوده و در مقابل خوردگی از سایر شمع ها مقاومترمی باشند. همچنین دارای عمر کارکرد متوسط 50 هزار کیلومتر است. شمع های ایریدیوم عملکرد خوبی داشته و به دلیل نوک سوزنی الکترود برای ایجاد جرقه به ولتاژ کمتری نیاز داشته و با تمرکز ایجاد شده جرقه بهتر و در نتیجه احتراق کاملتری ایجاد می کنند. این نوع شمع ها به دلیل ساختاری که دارند دوده کمتری جذب می کنند بنابراین طول عمر بیشتری دارند. علاوه بر این با توجه به نایاب بودن عنصرشان حتی از شمع های پلاتینیوم گرانتر هستند که این گرانی با کاهش مصرف سوخت و افزایش طول عمر قطعات موتور جبران خواهد گشت. البته این نوع شمع از نقطه ای پلاتینی نیز برای افزایش دوام آن برخوردار هستند. ازبرتری های استفاده از این نوع شمع ها می توان افزایش طول عمر قطعات موتور، بهبود کیفیت کارکرد موتور، افزایش شتاب و کاهش مصرف سوخت را نام برد.

– شمع نیکلی

شمع های نیکلی کوتاه ترین طول عمر را دارند و معمولا با نام شمع های 20هزار کیلومتری از آنها یادمی شود. این شمع ها دارای الکترودهایی از جنس نیکل هستند ومقاومت گرمایی کمتری نسبت به سایر شمع ها دارند و از متداول ترین و ارزان ترین شمع ها می باشند.

– شمع های دو پلاتین

در این دسته از شمع ها هم برای الکترود مرکزی و هم برای الکترود زمین، از پلاتینیوم استفاده شده است به همین علت دارای طول عمر بالا (4 برابر نسل اولیه شمع ها) هستند. همچنین توانایی تحمل دمای بالای 2هزار درجه را نیز دارند. کسانی که از خودروهای دوگانه سوز استفاده می کنند می توانند جهت دستیابی به شتاب بیشتر، از این شمع ها استفاده کنند.

– شمع های چند الکترودی

این گونه شمع ها برای استفاده در خودرو های گازسوز و دوگانه سوز مناسب تر هستند. نام این شمع برگرفته از تعداد الکترودهای بیشتر موجود در آن می باشد چرا که در انتهای شمع های دیگرتنها یک الکترود وجود دارد. این نوع شمع با داشتن چند الکترود منفی از طول عمر بالاتری برخوردار است و کارکردی مشابه سایر انواع شمع ها دارد.

برندهای شمع خودرو :

تولیدکننده های مختلفی در دنیا به تولید شمع می‌پردازند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم. می‌توانید بهترین انواع شمع خودرو را در ایساپکو پیدا کنید.

شمع اکیوم – EYQUEM فرانسه

شمع موتور اکیوم تولید کشور فرانسه از مطرح ترین شمع های روز بازار بوده که طیف گسترده ای از محصولات برای انواع خودرورا شامل می شود. شمع های اکیوم به لحاظ طول عمر و کیفیت جرقه جز پیشگامان این عرصه است.

محصولات اکیوم فرانسه بر 4 مشخصه اصلی طول عمر بالا – قابلیت محافظت از موتور – کارکرد گرم – کارکرد سرد در تولید بصورت همزمان تاکید دارند .:

– گروه خودروسازی پژو سیتروئن فرانسه عمدتا” شمع های اکیوم را در محصولات جهانی خود مصرف می کند.

بوش-BOSCH آلمان

شمع های برند بوش در چند دسته سوپر و سوپرپلاس، شمع های پلاتینیوم پلاس کله قندی، شمع های پلاتینیوم سوزنی، شمع های دابل پلاتینیوم لیزری، شمع های ایریدیم پلاتینیوم، شمع های ایریدیم و دبل ایریدیم دو سر سوزن دسته بندی می شوند.

NGK ژاپن

شمع های این برند شمع ایریدیوم هستند. شمع های ایریدیوم از نظر عملکرد بهترین نوع نیستند اما هیچ شمعی از نظر دوام حریف آنها نمی شود (طول عمر 2 تا 3 برابر شمع های مسی). علاوه بر این، شمع های ایریدیوم از نظر عملکرد یکنواخت و دوام نسبت به شمع های پلاتینوم برترمی باشند. این شمع ها به رسیدگی کمتری نیاز داشته و بررسی وضعیت آنها هر 6 ماه کافی است همچنین از جهت عملکرد پایداری خوبی نشان می دهند. از طرفی ارزان بوده و همچنین می توانند به عنوان جانشین استاندارد برای نمونه های مشابه پلاتینیوم در نظر گرفته شوند.

شمع خودرو مدل دنسو– DENSO

شمع دنسو ژاپن به سفارش خودروسازهای ژاپنی نظیر تویوتا، لکسوس، مزدا، نیسان و میتسوبیشی تولید می شود. این شمع ها  لیزری بوده و با الکترود ایریدیم و پلاتینیوم جزو با کیفیت ترین و گران قیمت ترین شمع های سوزنی دنیا محسوب می شوند. مشخصات فنی آن با انواع کد حرارتی سرد و گرم و سایز پایه کوتاه پایه استاندارد و پایه بلند تعریف می شود.

شمع نور ایران

شمع نور ایران چند نوع شمع استاندارد را شامل می شود و اخیرا تولید شمع هایی با طول عمر طولانی تر را آغاز کرده و با نیم قرن قدمت به صنایع خودروسازی کشور خدمت رسانی کرده و باعث اطمینان خاص تولید کنندگان خودرو به این شمع شده است. این برند برای کارخانجات ایران خودرو، سایپا، ایران وانت، مگاموتور، نیرومحرکه و پارس خودرو انواع شمع ها را طراحی و تولید می کند.

طول عمر شمع خودرو

طول عمر شمع متناسب با نوع آن متفاوت می باشد. برخی شمع ها طول عمر بیشتری دارند مانند شمع های پلاتینیومی و ایریدیومی که بنا به جنس الکترودشان دیرتر فرسوده می شوند. در خصوص شمع های پلاتینیومی می توان گفت بعد از حدود 100هزار کیلومتر نیازمند به تعویض می شوندبه طور کلی طول عمر شمع متناسب با جنس آن کاملا متفاوت می باشد.

تاثیر شمع در شتاب وسیله نقلیه

شمع در کاهش مصرف سوخت و افزایش شتاب و کار کرد نرم موتور بسیار تاثیرگذار است. هنگامی که با سرعت بالا در حال رانندگی هستید، این فرآیند می تواند به 20 جرقه در ثانیه برسد. اگر فاصله‌ی بین الکترود مرکزی و الکترود میانی کمتر از فاصله‌ی تعیین شده توسط شرکت خودروساز باشد، جرقه کوتاه‌تر و ضعیف‌تر از حالت استاندارد خواهد بود و ممکن است جرقه به‌‌خصوص در دورهای بالا ایجاد نگردد. با تنظیم نبودن گپ شمع،در روند سوخت‌و‌ساز موتور اختلال ایجاد شده و در نتیجه قدرت موتور به شکل محسوسی کاهش پیدا می کند. در حالتی که موتور روشن است و پا روی پدال گاز قرار ندارد (حالت آیدل) غالبا عقربه‌ی دورسنج در محدوده‌ی 900 دور بر دقیقه قرار دارد اما زمانی که گپ شمع به درستی تنظیم نشده باشد عقربه دورسنج در حالت آیدل کمی بازی دارد و موتور در این دور صاف و یک‌دست کار نمی‌کند. ‌اگر دهانه‌ی شمع باز‌تر از حد مجاز باشد، دورگیری موتور به سختی انجام شده و در زمان شات آپ گاز یا تخته‌گاز کردن، کُپ موتور کاملاً مشهود خواهد بود.

ارتباط شمع خودرو و مصرف سوخت اتومبیل

سلامت شمع و وایر آن، به اندازه بودن سطح روغن و تعویض به موقع روغن و فیلتر‌ها، بالانس بودن تایرها، میزان بودن فرمان و زاویه‌ی تایرها تاثیر زیادی در کاهش مصرف سوخت دارند. در مورد موتور ، کوچکترین و ساده ترین قطعات مثل شمع هم در مصرف سوخت تاثیرگذارند. برای نمونه اگر گپ شمع تنظیم نباشد، سوخت‌و‌ساز موتور به هم ریخته و در نتیجه قدرت موتور به شکل محسوسی کم می شود.

چطور شمع خودرو اصلی را تشخیص دهیم ؟

در بررسی اصل بودن شمع ها برای هر برند قواعدی کلی و عمومی وجود دارد که تابع مراحل طراحی و ساخت آن برند می باشد. اینجا سعی شده تا علاوه بر معرفی فنی این قواعد با ذکر مثال هایی از برندهای مختلف در داخل کشور موارد دقیق بیان گردند. برای خرید شمع خودرو دربین تمام محصولات یک تولید کننده شمع وجه مشترکی پیدا می شود برای نمونه نوع کاغذ بسته بندی یا نوع ترمینال شمع یا نوع جعبه چسبان  و … در واقع کسی که همیشه با شمع موتور اصلی برندی خاص سروکار دارد به محض لمس نمونه تقلبی و یا کمی دقت احساس تغییر را متوجه خواهد شد. ژاپن یکی از دقیق ترین تولید کننده های شمع موتور در دنیا می باشد و امکان مغایرت در محتویات یک دست و یا کارتن آنها تقریبا” صفر می باشد.

•  دقت تولید شمع خودرو

در نمونه شمع اصلی رزوه ها کاملا منظم بدون کوچکترین خوردگی و ضرب دیدگی و الکترود منفی بسیار شکیل و خم شده با زاویه ای مشخص هستند.خال بالای پلاتینیوم نیز کاملا دقیق و در مرکز الکترود قرار گرفته است.

• الکترود و آبکاری شمع خودرو

اگر به رنگ، نظم و قالب ایزوله دور الکترود شمع دقت کنید، سوزن شمع کاملا فیت در جای خود قرار دارد. نکته دیگر رنگ الکترود مثبت یا سوزن می باشد که با کمی دقت محل جوش لیزری را در شمع اصلی خواهید دید اما در شمع های تقلبی سوزن بوسیله یک ساب یا تراش ایجاد شده است. آبکاری شمع های ان جی کی توسط ترکیبات فلزی خاص و بصورت چند لایه صورت می گیرد که در واقع به منظور جلوگیری از گریپاژ شمع در داخل سیلندر و پوسیدگی آن می باشد بنابراین این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. در شمع های تقلبی به دلیل بالا بودن هزینه آبکاری چند لایه صرفا جهت رفع رجوع و شبیه شدن با نمونه های اصلی انجام شده که با کوچکنرین ضربه ریزش خواهد کرد اما در شمع اصلی سخترین ضربه هم توان مخدوش کردن آبکاری را ندارد.

• چینی و اتصال آن در شمع خودرو

در چینی شمع های اصلیبه دلیل عبور ولتاژ بسیار بالا از این مسیر و نیاز به عایق بودن آن از آلومینیوم سیلکات مرغوب استفاده می شود. رنگ چینی اصلی روشن بوده و دندانه های منظم و دقیقی دارد. مورد دیگر محل اتصال چینی به شاسی فلزی است که درشمع های اصلی محل اتصال دارای یک چسب خمیری است که به عنوان نشتی گیر و محافظ چینی عمل می کند، اما در شمع های تقلبی این خمیر وجود ندارد. نوع چاپ شماره فنی و فونت نیز در شمع های اصلی منحصر بفرد می باشد.

• چهار ترمینال شمع خودرو

محل اتصال وایر و یا همان ترمینال شمع یکی از مهمترین قطعات در شمع می باشد. این قطعه باید دارای رسانایی بالا در کنار مقاومت بسیار ناچیز باشد. تولید کننده های شمع های اصلی به همین سبب از آلیاژهای خاص در تولید ترمینال استفاده می کنند. درتولید شمع های تقلبی به این موضوع اهمیتی نداده و صرفا از یک فلز رسانای معمولی شبیه اصلی استفاده می کنند.

• حک عدد جعبه 4 تایی

رمزی حک شده روی درب جعبه 4 تایی اخیرا به بعضی محصولات ان جی کی سری ایریدیم های تویوتایی و کره ای و جی پاور اضافه شده که هدف از این رمز توسط شرکت ان جی کی اعلام نشده اما طی بررسی انواع این محصولات مشخص شد که این کد به عدد حک شده روی شاسی فلزی شمع مرتبط بوده و در واقع سری تولید را بازگو می کند. در نمونه های تقلبی تا یک ماه پیش این کد وجود نداشت اما اکنون اضافه شده است اما تفاوت آشکار آنها اینست که عدد سری تولیدی روی جعبه تقلبی متعلق به سال 2016 است و با کمی دقت حقه آنها آشکار می شود، ارائه اطلاعات کم درباره این رمز هم به جهت حفظ آن می باشد.

• تفاوت وزن

تفاوت وزن حتی یک گرم تا دو گرم می تواند بدلیل آبکاری ضعیف، نوع فلز الکترود و نوع چینی باشد.

• کارتن مادر

در شمع های اصلی نوار سفید رنگی دورتا دور کارتن مادر با فاصله ای دقیق از بالا  یکی از موارد کلیدی می باشد که   دستور نوع چیدمان جعبه های 4تایی را به ربات های بسته بندی در تولید صادر می کند. اغلب شمع های تقلبی در کل کارتن مادر ندارند اما در صورت وجود ازین نوار سفید رنگ محرومند. نحوه حکاکی مشخصات شمع بر روی جعبه (لیزری) نیز همچنین از دیگر مشخصه هاست.

گپ شمع/ فاصله استاندارد دهانه شمع اتومبیل

فاصله‌ی بین الکترود مرکزی و الکترود میانی شمع، گًپ یا دهانه‌ی شمع خودرو نام دارد. برای هر خودرو و هر موتور یک گپ مشخص تعریف می‌شود که در دفترچه راهنمای خودرو یا برچسبی که معمولا در زیر کاپوت یا محفظه‌ی موتورِ خودرو نصب می‌شود قابل دسترسی می باشد.

این فاصله در اتومبیل هاي سواري بین 6 تا 8 دهم میلی متر و در سیستم انژكتوري حدود 1 میلی متر بوده و با ابزاری به نام فيلر قابل تنظیم است. اگر دهانه‌ی شمع به درستی تنظیم نشده باشد، شمع در زمان معین جرقه نزده و موتور علائم زیر را از خود بروز خواهد داد:

-اگر گپ شمع تنظیم نباشد، سوخت‌و‌ساز موتور به هم ریخته و در نتیجه کاهش محسوسی در قدرت موتور مشاهده می شود.

-از آن‌جایی که موتور توان کافی ندارد، پدال گاز را بیشتر فشار می دهید و مصرف سوخت نیز بالاتر می رود.

-زمان جرقه تغییر کرده، موتور به درستی کار نمی کند و در نتیجه حرارت موتور سریع تر از حالت استاندارد بالا خواهد رفت.

-زمانی که موتور روشن است و پای شما بر روی پدال گاز قرار ندارد را دور آیدل می گویند که دراین حالت معمولاٌ عقربه‌ی دورسنج در محدوده‌ی ۸۰۰ دور بر دقیقه قرار می گیرد. ولی زمانی که گپ شمع به درستی تنظیم نشده باشد عقربه دورسنج در حالت آیدل کمی بازی داشته و موتور در این دور همچون سابق صاف و یک‌دست کار نمی‌کند.

-زمانیکه دهانه شمع از حد معین بازتر باشد شتاب یا دور گیری موتور به راحتی انجام نمی شود و کُپ موتور در زمان تخته گاز کاملاً مشهود می باشد.

-اگر مخلوط سوخت و هوا در زمان نامناسب منفجر شود، علاوه بر ایجاد لَختی در شتاب‌گیری، کارکرد پرسر و صدای پیشرانه را به دنبال خواهد داشت.

-ناک زدن (صدای  لق لق سوپاپ ها و غیر ریتمیک زدن آن)  پس از مدتی باعث از کار افتادن پیشرانه می شود.

عوامل موثر در انتخاب و خرید بهترین شمع خودرو

شمع مناسب خودرو علاوه بر افزایش بازده موتور، مصرف سوخت را به میزان قابل توجهی کم کرده و همچنین انتخاب نامناسب شمع باعث ایجاد خسارات زیان باری در موتور خودرو می گردد. با نظر به اینکه انواع متنوعی شمع موجود است لذا انتخاب صحیح مشکل می باشد.

عواملی مانند میزان حرارت تولیدی شمع درون موتور، در انتخاب شمع نقش دارند زیرا اگر درجه حرارت شمع بالا رود جرقه زن رسوب داده و قدرت جرقه کاهش می یابد و بالعکس در شمع های با درجه حرارت پایین، دما بالا رفته و موجب احتراق پیش از موعود، داغ شدن شمع و آسیب رسیدن به قطعات موتور می گردد. حداقل کارکرد استاندارد برای بازدید شمع های خودرو 20هزار کیلومتر است. در زیر به عوامل موثر در انتخاب شمع اشاره شده است:

نوع خودرو در انتخاب شمع مناسب مهم است، پیشنهاد می شود این کار زیر نظر تعمیرکار خبره صورت گیرد خصوصا در صورت جدید بودن خودرو.

تعداد سیلندر و نوع موتور خودرو نشان می دهند که شما به چند شمع نیاز خواهید داشت.

دستی یا اتوماتیک بودن گیربکس در انتخاب نوع شمع موثر می باشد. با توجه به نوع دنده خودرو و شمع اولیه خودرو می توان بهترین شمع را برای خودر انتخاب کرد.

نوع سوخت خودرو نیز از عوامل موثر در این امر بوده و با کد حرارتی هم مرتبط است.

پارامترهای زیر در هنگام انتخاب شمع باید کنترل شوند:

• جنس الکترود
• پایه رزوه شمع موتور
• کد حرارتی
• تعداد الکترودها
• نوع سر الکترود مرکزی (مثبت)
• گپ (فاصله دو سر الکترود منفی و مثبت

بررسی و معرفی شماره فنی شمع ها

شناسه فنی، ترکیب حروف لاتین و اعداد می باشد که نماینگر نوع شمع از نظر نوع آلیاژ به کار رفته، کد حرارتی و … می باشد. باید بدانید که هر کدام از حروف و یا اعداد نشان دهنده اطلاعاتی در مورد شمع می باشد. برای مثال در آنالیز کد که برای شمع های معمولی، پیشرفته و حرفه ای (غیر از ایریدیوم لیزری) می باشد، موارد زیر قابل بیان می باشد:

BK: فاصله واشر تا ترمینال شمع

R:) مقاومت (مقاومت القائی

6:) کد حرارتی (سرد یا گرم

E: طول رزوه (E:19mm , H:27mm , L:26mm)

)IX: آلیاژ و تکنولوژی (ایریدیوم IX

11:) شکاف جرقه (فیلر)، (فاقد عدد=استاندارد

شماره فنی یا کد حرارتی شمع ها

شمع های خودرو دارای  کد حرارتی منحصر به خود هستند که در بازه های متفاوتی قرار دارد. غالبا این بازه بین 500 تا 800 درجه سانتی گراد است. اگر بازه مورد نظر کمتر از 450 باشد، باعث خام سوزی سوخت و اگر بالای 800 درجه باشد باعث خسارت به قطعات خودرو و موتور آن خواهد شد.

برای مثال روي جعبه برخی شمع هاي برند بوش كدهای زیر حك شده است:

• شمع تك پلاتين بوش BOSCH

شماره سريال 0242.235.666 معروف به +8

• شمع دو پلاتين BOSCH

شماره سريال 0242.229.654 معروف به +9

• شمع رزوه بلند BOSCH

شماره سريال 0242.229.797 معروف به +42

خرابی‌‌ها و مشکلات رایج شمع اتومبیل

کیفیت عملکرد شمع با گذر زمان بر حسب شرایط محیطی و کارکردی کاهش می یابد یعنی بصورت طیفی بوده و به شکل صفر و یک نمی باشد. بنابراین برای پی بردن به خرابی شمع علاوه بر عملکرد ظاهری در موتور خودرو باید کارکرد آن بر حسب کیلومتر را نیز دقیقا بررسی نمود. در صورت مشاهده سیاه شدن شمع و یا شکسته شدن عایق چینی و همچنین بعضا به دلیل ازدیاد رسوبات حاصل از احتراق در سر الکترودها و یا جرقه زدن در زمان نامناسب که الکترود ها را از بین می برد باید هرچه سریعتر شمع ها را تعویض کنیم.

تشخیص وضعیت شمع از روی عملکرد ماشین

از نشانه های خرابی در شمع خودرو می توتن به استارت نخوردن و شتابگیری آهسته اشاره کرد. همچنین فعالیت بد موتور،  روشن شدن چراغ چک موتور، افزایش مصرف سوخت، همچنین لرزش موتور و صدای اضافه نیز از نشانه های دیگر مشکلات شمع هستند. لذا در صورتی که خودرو شما تا بحال مشکل خاصی نداشته اما طول عمر آن چندین برابر کارکرد استاندارد ان بوده با تعویض شمع ها متوجه تغییر در مصرف سوخت یا صدای خودرو می شوید.

چگونگی تشخیص وضعیت شمع خودرو از روی ظاهر شمع

جهت ارزیابی شمع باید به وضعیت و رنگ نوک آن توجه شود. همچنین با بررسی شمع واطلاعات آن می توان از وضعیت عملکرد خودرو مطلع گشت.  مشاهده رنگ قهوه ای روشن در نوک شمع نشان دهنده یک موتور سالم است که به درستی کار می کند اما مشاهده هر رنگ دیگری بیانگر مشکل در احتراق و یا موتور خودرو می باشد.

شمع خودرو سالم

در ظاهر، نوک چینی شمع عایق سفید متمایل به خاکستری یا زرد متمایل به خاکستری تا قهوه ای دیده شده که میزان بودن موتور، صحیح بودن دامنه حرارتی شمع، تنظیم بودن سیستم سوخت و برق موتور را نشان می دهد که در این صورت موتور ریپ نزده و ساسات عملکرد صحیحی دارد. اثری از مکمل های سربی بنزین یا سایر ترکیبات متعلق به روغن موتور روی سطح چینی مشاهده نشده و دمای عملکرد موتور مناسب می باشد.

شمع سالم با سر قرمز

در ظاهر نوک چینی شمع به رنگ صورتی مایل به قرمز است و این امر به دلیل مواد افزودنی به بنزین بدون سرب جهت بالا بردن اکتان است و شمع مشکلی ندارد.

شمع آغشته به بنزین

ظاهر نوک شمع آغشته به بنزین است که معمولا به رنگ زغال در آمده و بوی بنزین محسوس می باشد. تمام این موارد به دلیل تنظیم نبودن ساسات و خفگی، پاشیده شدن مخلوط سوخت و هوای غلیظ، مشکل سیستم جرقه زنی، استفاده از شمع سرد و نشت انژکتور سوخت ایجاد شده است که ریپ زدن و بد روشن شدن موتور  را به دنبال دارد.چک کردن مخلوط هوا و بنزین، سیستم برق و شمع ها و همچنین انژکتورها جهت رفع این مشکل توصیه می شود.

کوبش

مشاهده می شود که ظاهر چینی نوک شمع ترک خورده، قسمتی از آن و الکترود منفی نیز خورد یا کنده شده است که علت آن اکتان پایین سوخت و تایم موتور بیش از حد آوانس است که صدای ناک از آن قابل شنیدن است.جهت رفع این مشکل کنترل این موارد توصیه می شود:

سوپاگ  ، سنسور ناک یا دتونیشن و ارزش حرارتی شمع با کاتالوگ EGR

فرسودگی شدید الکترود

در این حالت در ظاهر غالبا الکترود مرکزی به صورت کامل یا تا حدود زیادی از بین رفته، لبه های آن گرد شده و چینی دور الکترود سوخته که دلیل آن عدم تعویض شمع ها در زمان معین می باشد. تعویض شمع ها جهت رفع این مشکل کفایت می کند.

سر شمع براق (رسوبات سربی)

وجود ترکیبات سربی در بنزین نقاطی از چینی را به رنگ لعابی زرد متمایل به قهوه ای و گاهی سبز رنگ درمیاورد. رانندگی مسافت طولانی در حالت تخته گار موجب هادی گشتن الکتریکی لایه لعابی و ریپ زدن شده و این مشکل باید با تعویض شمع با درجه حرارت خنک تر مرتفع گردد.

شمع دودزده (زغال گرفته)

عواملی چون میزان نبودن مخلوط هوا و بنزین (کاربراتو یا انژکتور) غلظت مخلوط هوا و بنزین، گرفتگی فیلتر هوا، تنظیم نبودن ساسات به کار بردن شمع سرد، نشت در سیستم وکیوم کاربراتور، کنیستر کربنی خراب و رانندگی در مسافت های بسیار کوتاه موجب می شوند که نوک چینی عایق، الکترودها و پوسته شمع، با لایه ای از دوده سیاه مخملی پوشیده شود که این حالت ریپ زدن و بد روشن شدن در حالت سردی موتور را به دنبال دارد . جهت رفع این مشکل باید شمع ها با درجه حرارت گرم تر و هواکش تعویض گشته، مخلوط هوا و بنزین و ساسات نیز کنترل شوند.

پیش احتراق شمع خودرو

عواملی مانند استفاده از شمع بسیار گرم برای موتور، برق دزدی وایرهای شمع از یکدیگر، آوانس بیش از حد سیستم جرقه، مخلوط سوخت و هوای بسیار رقیق، سوپاپ EGR معیوب، پر شدن اتاق انفجار با باقیمانده های سوخت بد، وجود نقاط بسیار داغ در اتاق انفجار به دلیل سیستم خنک کاری ضعیف در سر سیلندرموجب می شود که در ظاهر الکترود مرکزی و منفی شمع ذوب شده، چینی سر شمع نیز صدمه ببیند. نتیجه این امر ریپ زدن، افت قدرت موتور و آسیب دیدن آن می باشد. توصیه می شود جهت رفع این مشکل شمع های با کیفیت و با دامنه حرارتی صحیح و وایرهای مناسب استفاده شده و همچنین سیستم سوخت و برق موتور، سیستم خنک کاری موتور نیز تنظیم و کنترل گردد.

تجمع خاکستر

سر الکترود مثبت و منفی به همراه سر سرامیکی آن به وسیله لایه ضخیمی از خاکستر طلایی مایل به سفید پوشانده می شود و دلیل آن استفاده از بنزین سرب دار و استفاده از مکمل های سرب دار بنزین و مکمل بی کیفیت روغن است که این امر موجب ریپ زدن، افت قدرت موتوربه دلیل عایق شدن سر شمع با خاکستر می گردد. نصب شمع های جدید با دامنه حرارتی صحیح و استفاده از بنزین و مکمل های مرغوب جهت رفع این مشکل توصیه می گردد.

آغشته شدن سر شمع به روغن

به دلیل نفوذ روغن به اتاقک احتراق، سوخته یا شکسته بودن رینگ های روغن پیستون و سوخته بودن گیت سوپاپ لایه ضخیمی از خاکستر ملحقات روغن و بنزین روی چینی، الکترود مرکزی و الکترود منفی، با ساختاری نرم و نیمسوز مانند ایجاد می شود. در نتیجه گداختگی این خاکستر موجب احتراق پیش از وقت مخلوط هوا و بنزین در اتاقک احتراق شده و قدرت موتور کاسته می شود. تعویض شمع ها و تعمیر موتور برای حل این مشکل پیشنهاد می شود.

آسیب مکانیکال

به علت آسیب دیده گی فیزیکی حاصل از ضربه، زمین افتادن حین نصب و بد نصب کردن، ظاهر الکترود مثبت و منفی دفرمه شده و سرامیک سر شمع شکسته یا بریده می شود. همچنین مناسب نبودن اندازه شمع و برخورد آن با پیستون، شکستن یا لب پر شدن پیستون یا سوپاپ از سایر علت ها می باشند که باعث ریپ زدن و از دست دادن جرقه می شوند. تعویض شمع ها و در صورت نیاز تعمیر موتور در رفع این مشکل پیشنهاد می شود.

شمع آغشته به سرب

به علت وجود سرب در بنزین و یا استفاده از مکمل های سرب دار سر سرامیکی شمع زرد مایل به قهوه ای براق می باشد که موجب بد کارکردن موتور گشته و چون سر شمع عایق می شود جرقه نیز از دست می دهد.  تعویض شمع ها و استفاده از بنزین بدون سرب برای حل مشکل توصیه می شود.

تعویض شمع خودرو

شمع ها باید جهت مناسب بودن راندمان موتور، سرویس یا در صورت لزوم تعویض گردند. اگر شمع ناقص کار کند پیستون ها حرکت یکنواختی نخواهند داشت و در نتیجه موتور دچار لرزش می شود. همچنین اثرات منفی بر روی کاتالیزور اگزوز ایجاد خواهد شد. زمان تعویض شمع به عوامل گوناگونی بستگی دارد.اگر  مواردی همچون شکستگی عایق, تغییر رنگ در شمع, فاصله بین الکترودها مشاهده شد باید سریع‌تر تعویض شوند.بهتر است بعد از هر ۵۰۰۰۰ کیلومتر کارکرد، شمع خودرو را تعویض کنید. اگرچه بعضی سازنده ها شمع هایی با عمر کاری بالای 100هزار کیلومتر نیز ارائه کرده اند.

شمع اتومبیل دارای یک عایق چینی است. زمانی که این عایق صدمه دیده یا ترک برداشته باشد اختلاف پتانسیل لازم در دو سر الکترود ها ایجاد نشده و جرقه هم نخواهیم داشت و یکی از سیلندر های موتور خودرو کار نخواهد کرد که در این صورت با بد کار کردن و لرزش و صدای اضافی همراه است اصطلاحا می گویند موتور 3کار می کند و تشخیص آن کار ساده ایست. با تشخیص هر یک از کارکردهای زیر در شمع خودرو بایستی نسبت به تعویض آن اقدام شود:

شمع خودرو با عملکرد قوی:

شمع هایی باعملکرد قوی می باشند به علت فرسوده شدن سریع الکترودها بیشتر به تعویض شدن نیاز پیدا می کنند.

نفوذ روغن در شمع خودرو:

پس از خروج از موتور شمع  باید دارای پایه نسبتا تمیزی باشد که در غیر اینصورت و با مشاهده روغن روی آن متوجه وجود نشتی خواهیم شد که این امر نشان دهنده نیاز موتور به درزبندی بوده و همچنین باعث نیاز شمع به تعویض های سریعتر نیز می شود.

رانندگی های پر گاز:

اگر در زمان رانندگی پدال گاز بیشتر فشار داده شود نسبت به زمانی که کمتر از آن استفاده می شود  نیاز به تعویض شمع در موتور رود تر اتفاق خواهد افتاد.

کارکرد طبیعی شمع خودرو:

در نتیجه زیاد کار کردن، تحمل گرمای زیاد و حرارتی که از جریان الکتریسیته ناشی می‌شود،شمع دچار آسیب شده و نوک فلزی ان خورده می‌شود. از طرف دیگر سوختن موادی مانند بنزین در فضایی که شمع قرار دارد، یک لایه از فلزی مانند سرب که از املاح این سوختگی است را روی شمع باقی می‌گذارد که به تدریج در تولید جرقه اختلال ایجاد می شود. در نتیجه این اختلال خام سوزی و ناقص کار کردن موتور وفشار آمدن به موتور و افزایش مصرف سوخت اتفاق میفتد.

اگر شمع مستهلک شود، امکان ایجاد جرقه در سر شمع ها سخت تر شده لذا احتراق به خوبی صورت نمی گیرد و سوخت  ناقص می سوزد. همچنین هنگامی که یکی از شمع ها از کار افتاده باشد، با اینکه خودرو روشن می شود و حرکت می کند اما ضعیف عمل خواهد کرد.

بد کار کردن موتور

در این حالت موتور خام سوزی خواهد داشت و راندمان آن کاهش می یابد، که این مشکل کارایی آن را  تحت تاثیر قرار می دهد و این خام سوزی موجب آسیب رساندن به کاتالیست خودرو و نهایتا افزایش آلایندگی خودرو می گردد.

چگونه شمع خودرو را تعویض کنیم ؟

جهت تعویض شمع به ابزار خاصی نیاز می باشد. قبل از هر چیزی یک فیلتر و آچار شمع تا بتوان دهانه شمع را اندازه گیری کرد. همچنین باید دانش لازم در خصوص میزان گشادی دهنه شمع برای هر خودرو را و یا حداقل دسسترسی به جدول مربوطه الزامی است.

• پاک کردن تمام سطوح شمع
• باز کردن شمع توسط آچار شمع
• بررسی رزوه جایی که شمع وصل شده در صورت نیاز تست کمپرس
• بررسی وایر شمع ها
• استفاده از ماده ضد قفل
• تعویض واشر شمع در صورت نیاز